Okuma Sevgisi Sonradan Kazandırılabilir mi?
Burada dikkat edilmesi gereken temel parametre elbette anne babanın kitap okumayı seviyor, kitap okuyor olması gelmekte. Çünkü çocuklar sizlerin kitaplar ile kurduğu ilişkileri model alarak büyüyorlar ev içinde.
Sık sık kitaptaki karakterlerle ilgili soru sorun, hatta bazen beraber hikayenin sonunu yeniden oluşturun, bu yaratıcı düşünmelerine de yardımcı olacaktır.
Günümüz koşullarında yazılı basın ürünü kitap okuma alışkanlığı ne yazık ki gittikçe azalmakta. Elbette okumak dijital ya da kağıt üzerinde olması fark etmeksizin bireye ve sonrasında toplumlara katkısı büyük bir eylemdir. Çünkü deneyimleme şansı olunmayan birçok bilgi ancak okuma yolu ile edinilmektedir. Ancak çalışmalar göstermektedir ki erken yaşlar itibarıyla eski usul kitapların (Basılı) okunması, hem zihinsel hem de duygusal gelişim adına önemli bir yere sahiptir.
Okuma alışkanlığının faydaları:
Duygusal gelişim adına kitapçıya gitme ve seçme davranışı özgüven, alınan kitabı bitirme gayreti sabır, sorumluluk ve erteleyebilme gibi temel sosyal-duygusal kazanımlar olarak sıralanabilir. Bu alınan kitapların aile büyükleri tarafından okunması aile içi ilişkileri olumlu yönde etkilemekte ve okul çağında çocukların kitaplarını okula götürüp arkadaşlarına gösterme, öğretmenin tüm sınıfa kitapları okuması ise çocuklarda paylaşma kavramının gelişmesi adına önemli bir adımdır.
Bilişsel gelişim adına ise yine bir kitabın kendisine okunmasını bekleyebilme ve okuma çağındaki çocuğun kitabı okumaya ve bitirmeye gayret etmesi ileriki yıllar için dikkat ve hafıza gibi temel bilişsel süreçlerin kuvvetlenmesi ve akademik performans için temel ihtiyaç olan erteleyebilme davranışının kazanılmasına olanak sağlamaktadır. Son yıllarda yapılan araştırmalar, erken yaşlar itibari ile kendisine kitap okunan ve sonrasında kitap okuma alışkanlığı edinmiş çocukların, akranlarına kıyasla konsantre olma ve derin öğrenme için %40 daha avantajlı olduklarını göstermekte.
Dil gelişimi için ilk altı yılda özellikle kendisine kitap okunan çocukların ileriki yıllarda akranlarına kıyasla çok geniş bir sözcük dağarcığına sahip olduklarını bilinmekte. Bunun nedeni ise işitsel ve görsel korteksin yani işitme ve görme ile ilgili beyindeki belli alanların ilk 36 ay içerisinde en hızlı geliştiği dönem olması ve dolayısı ile bu aralıkta çocukların bu alanlarını kuvvetlendirecek en değerli etkinliklerin başında da kendilerine kitap okunması olduğu yapılan araştırmalarca kanıtlanmakta.
Peki, erken yaşlarda kitap okumanın faydalarını özetleyecek olursak:
- Aile içi ilişkilerin kuvvetlenmesi. (Anne-çocuk/baba-çocuk okuma saatleri ile)
- Ana dil becerilerinin kuvvetlenmesi.
- Kendini ifade etme ve iletişim becerilerinin gelişmesi.
- Dikkat ve odaklanma becerilerinin kazanılması ve geliştirilmesi.
- Okunan hikayelerin etkisi ile (Yaşanan zorluklar ve mutlu sonlar) olumlu duygular geliştirmesi.
- Yaratıcılık ve hayal gücünün gelişmesi.
- Okuma sevgisi ve alışkanlığının kazandırılması.
Elbette yukarıda saydığımız kitap okumanın faydalarının yanı sıra, kitap okumayı sevdirmek başlı başına bir konu. Burada dikkat edilmesi gereken temel parametre elbette anne babanın kitap okumayı seviyor, kitap okuyor olması gelmekte. Çünkü çocuklar sizlerin kitaplar ile kurduğu ilişkileri model alarak büyüyorlar ev içinde. Diğer parametre ise çocukların yaşlarına uygun kitapların seçilmesi. Çünkü 3 yaşında bir çocuğa 100 sayfalık ve resimsiz bir kitap okumaya kalkarsak sıkılacak ve süreci hiç içselleştiremeden sonlandırmaya çalışacaktır. O halde çocukların gelişimsel özelliklerine göre doğru kitap tercihinde nelere dikkat etmek gerekir özetlemeye çalışalım...
0-3 yaş dönemi çocuklar:
Yeni doğan bebekler için bez ve hışırtı sesleri çıkaran, yazısız ya da çok az yazılı kitaplar uygundur. Altıncı aydan itibaren, bebek dünyayı dokunarak keşfetmeye başlar. Bunun için içinde farklı dokuların bulunduğu, “Dokun-Hisset” serisi olarak adlandırılan kitapları tercih edebilirsiniz.
1 yaştan itibaren çocuğun dil gelişimiyle beraber, içinde kısa hikayelerin ve her sayfada bir iki cümlenin olduğu kitaplar, çocuğunuz için faydalı olacaktır. 2-3 yaşındaki çocuklar ise dokunarak ve dinleyerek öğrenirler. Hayvanlarla, çocuklarla, yiyeceklerle ve araçlarla ilgili olan kitaplar ilgilerini çeker. Okuduğunuz kitapların içinde onun bildiği nesnelerin olmasına dikkat edin. Renkli ve sevimli karakterler ve kısa cümlelerle anlatılmış masallar, bu dönem çocukların ilgisini çekmektedir.
3-6 yaş dönemi çocuklar:
Bu dönemde kısa hikayelerin yanı sıra masalları da okumaya başlayabilirsiniz. Hoşlarına giden bir masalı defalarca dinlemek isteyebilirler, hatta ezbere kendileri de eşlik edebilirler. Siz sıkılmadan her istediklerinde okuyun, çünkü tekrarın öğrenmede etkisi çok büyüktür. Bu yaş dönemindeki çocuklara, içinde rakamların, çocukların ve hayvanların olduğu kitapları okuyabilirsiniz. Bununla beraber okul, aile ve arkadaş temalı masalları da çok severler. Kahramanlara ilgilerinin arttığı bu dönemde, bu tarz kitaplara da çokça ilgi göstereceklerdir.
Sık sık kitaptaki karakterlerle ilgili soru sorun, hatta bazen beraber hikayenin sonunu yeniden oluşturun, bu yaratıcı düşünmelerine de yardımcı olacaktır.
Okul dönemi:
Okulun ilk yıllarında çocuk hala somut düşünce evresinden tam çıkmış değildir. Çoğunlukla çocuk kahramanların hikayelerinden hoşlanırlar. Doğal yaşam ve hayvanlara olan ilgileri devam eder. Okumayı sökmeleriyle de beraber artık daha çok yazı, daha az resim olan kitapları beğenebilirler.
10 yaş civarında gelişmeye başlayan soyut düşünce dahilinde, ilgi alanlarına yönelik kitaplar seçmeye başlarlar. Mizah, macera gibi konulara veya dergilere ilgi gösterebilirler. Kitap seçiminde yaşa uygun olmasının önemli olduğu kadar, çocuğunuzun seçimi de önemlidir, mutlaka buna saygı göstermelisiniz.
Keyifli okumalar....
Önemli Hatırlatma: Bu içerik ilgili uzman danışman tarafından izleyicilerimizi bilgilendirme amaçlı hazırlanmıştır. Kendinizin veya çocuğunuzun sağlığı ile ilgili her konuda, bir tıp doktoruna veya çocuk eğitimi ve psikolojisi alanında çalışan uzmanlara danışmanızı tavsiye ederiz.
